Birkaç sene önce İstanbul’daki evinden çektiği fotoğraflarla “Evden Sokak Fotoğrafları” isimli renkli bir seri oluşturan fotoğraf sanatçısı Beril Gür ev kavramı üzerine soruşturmama katıldı. Serideki tüm fotoğrafları buradan inceleyebilirsiniz.
Beril Gür
Almancada bu kelimeler arasında bir ilişki var: Heim (Ev), Heimat (Yurt) – Geheim (Sır) – Unheimlich (Heimlich: Gizli – Unheimlich: Tekinsiz). Onlar arasında sen nasıl bir ilişki kuruyorsun?
Bu kelimelerin bütününe bakınca tanıdık olanın “evde hissetme” duygusu ile bilinmeyenin ise tekinsizlik kavramı ile ilişkilendiğini fark ediyorum.
Evde kendimize tanıdık nesnelerle çevrili güvenli bir alan oluşturup, olduğumuz ve olmak istediğimiz kişiden ipuçları taşıyan görece mahrem bir mekân kurguluyoruz.
Güvenli sınırlarımızın dışında kalan, tanıdık/bildik olmayanın tekinsiz addedilmesi ise aslında ne kadar içe kapalı ve sınırlı bir algıya sahip olduğumuzun göstergesi.
Görseller “Evden Sokak Fotoğrafları” serisinden. Copyright © Beril Gür
Gaston Bachelard, Mekânın Poetikası’nda evi, insan ruhunu analiz etmek için kullanır. Çünkü,“Ruhumuz bir konuttur ve ‘evleri’, ‘odaları hatırlayarak kendi içimizde “konaklamayı” öğreniriz.” Ev ve beden arasındaki bu analoji sana neler düşündürüyor? Ya da senin için evin nasıl imgesel bir genişliği var?
Bachelard oda ve evi “ruhbilimsel diyagramlar” olarak nitelendiriyor. Evin ve odanın “okunabilirliğinden” bahsediyor. Bu tanımlamanın ev ile ilgili imgeleri araştırmak için ilham verici olduğunu düşünüyorum.
Göçmen krizi ve şimdi, küresel bir salgın sonrasında yuva, yer, yurt kavramları nasıl değişti, değişiyor?
Bu günler, “değişmez” olarak gördüklerimizin aslında ne kadar kırılgan ve hassas dengelere sahip bir sistem içinde var olduğunu, her şeyin birbiriyle ne kadar ilişkili olduğunu hatırlatıyor.
Hayatta kalmak için evden kaçmak veya eve sığınmayı gerektiren göç ve pandemi süreçlerinde yuva/yer/yurt kavramlarının içeriklerini yeniden sorguluyoruz.
Örneğin “ev”e yeni anlamlar yüklüyoruz. Bir önceki soruda alıntıladığın Gaston Bachelard aynı kitabında, dışarıdaki tehlikeler arttıkça evin içsellik değerinin yükseldiğine vurgu yapar.
Bunun gibi evin daha önce hissettirmediği kadar güvende hissettirmesi, bizi koruyan bir sığınağa dönüşmesi yeni bir durum.
EK: “Evden Sokak Fotoğrafları”nda, sokakta nasıl da renkli bir hayat var. Evden çok bahsettik, evde çok kaldık, sokak senin için ne ifade ediyor?
Evden sokak fotoğraflarında renkli bir sokak olmasının sebebi biraz da benim o sırada onu görmek için bakıyor olmam. Sokağın ne ifade ettiği dönemsel olarak ruh hâliyle değişime uğrayabiliyor sanırım.
Bununla birlikte çoğu zaman “dışarda” olmayı sevmişimdir.
